I. Tiểu Sử Tóm Tắt

Xuất thân: Con trai một gia đình Bà-la-môn giàu có, thông thái, từ bỏ danh vọng để xuất gia theo Phật.

Nhân duyên với Đức Phật: Được Phật giáo hóa sau khi nghe bài pháp về "Vô ngã", chứng quả A-la-hán ngay trong lần đầu nghe pháp.

Hạnh nguyện: Nguyện đem Chánh pháp đến vùng đất xa xôi, hung hiểm nhất – xứ Du-na (Sunaparanta).

II. Hành Trình Đến Xứ Du-Na (Sunaparanta): Mẫu Mực Của Bồ Tát Hạnh

1. Lý do chọn Sunaparanta:

Đây là vùng đất nổi tiếng với dân chúng hung bạo, tà kiến, thờ cúng thần linh.

Ngài quyết tâm: "Nếu không ai đến, Chánh pháp sẽ không bao giờ lan tỏa nơi ấy!"

2. Cuộc đối thoại lịch sử với Đức Phật (Kinh MN 145):

-Phật hỏi: "Nếu dân Sunaparanta mắng chửi, ném đá, ngươi sẽ làm gì?"

- Phú-lâu-na đáp:

"Con sẽ nghĩ: Họ thật tốt vì không giết con!" (nếu bị mắng).

"Con sẽ nghĩ: Họ còn tốt hơn vì chỉ dùng gậy chứ không dùng dao!" (nếu bị đánh).

"Con sẽ nghĩ: Nhờ họ mà con thoát khỏi thân huyễn này!" (nếu bị giết).

- Phật kết luận: "Ngươi đã đủ an tịnh để đến Sunaparanta!"

3. Phương pháp hoằng pháp tại Sunaparanta:

Dùng trí tuệ tùy duyên: Không bài xích tín ngưỡng địa phương, mà dẫn dắt họ từng bước.

Thị hiện thần thông: Khi bị cướp tấn công, ngài nhập định phóng hào quang, khiến chúng tỉnh ngộ và xin quy y.

Kết quả: Hàng ngàn người giác ngộ, xây dựng tịnh xá lớn – Trung tâm Phật giáo đầu tiên tại Sunaparanta.

III. Thành Tựu Và Giai Thoại Chứng Minh "Thuyết Pháp Đệ Nhất"

1.Thành tựu vĩ đại:

Biến vùng đất "hung ác nhất" thành "trung tâm Phật giáo" chỉ sau một mùa an cư.

Đào tạo 500 đệ tử A-la-hán tại Sunaparanta.

2. Giai thoại tiêu biểu:

Giai thoại hóa độ kẻ cướp bằng tâm từ: Khi Tôn giả Phú-lâu-na đến Sunaparanta, ngài đi khất thực trong một khu rừng vắng. Một nhóm cướp đã chặn đường ngài, định giết ngài để cướp y bát. Trước mối đe dọa, Tôn giả không hề sợ hãi, ngài từ tốn nói: "Nếu các người muốn lấy mạng ta, hãy chờ ta hoàn thành việc thiền định đã."

Ngài ngồi xuống, nhập định và phóng ra hào quang rực rỡ. Ánh sáng từ bi tỏa chiếu khiến bọn cướp kinh hãi, buông vũ khí và quỳ xuống sám hối. Tôn giả ôn tồn giảng về nhân quả và khổ đau do sát sinh. Nghe xong, chúng xin quy y và trở thành đệ tử của ngài. Một trong số đó về sau chứng quả A-la-hán.

Giai thoại biến rừng rắn độc thành đạo tràng: Sunaparanta có khu rừng được dân địa phương thờ cúng vì tin rằng đó là nơi trú ngụ của thần rắn hung dữ. Ai vào rừng đều bị rắn cắn chết. Tôn giả Phú-lâu-na quyết định vào rừng thiền định. Khi ngài ngồi kiết già, hàng trăm rắn độc bò đến phun nọc, nhưng ngài dùng tâm từ quán tưởng: "Chúng sinh này cũng mong thoát khổ, ta nguyện hồi hướng phước lành cho chúng."

Từ bi của ngài cảm hóa đàn rắn. Chúng nằm phủ phục quanh ngài, không tấn công. Dân làng kinh ngạc, xin ngài giảng pháp. Tôn giả dạy: "Tâm từ bi có thể hóa giải mọi oán thù. Nếu các người thờ thần rắn, hãy cúng dường bằng tâm thanh tịnh, không cần sát sinh." Từ đó, họ xây tịnh xá giữa rừng, biến nơi hung hiểm thành đạo tràng.

Giai thoại thuyết pháp cho Vua Sunaparanta: Vua xứ Sunaparanta ngạo mạn, tin rằng mình là hiện thân của thần linh. Tôn giả đến cung điện, xin diện kiến nhưng bị từ chối. Ngài dùng thần thông bay lên hư không, phóng quang khiến vua kinh sợ, phải mời vào.

Tôn giả hỏi: "Đại vương có sợ già, bệnh, chết không?" Vua đáp: "Có!" Ngài giảng: "Quyền lực không cứu được ai khỏi sinh tử. Chỉ có giới, định, tuệ mới giải thoát." Vua tỉnh ngộ, xin quy y và trở thành đệ tử tại gia. Nhờ vua ủng hộ, Phật giáo phát triển rực rỡ tại Sunaparanta.

3.Lời tán thán của Đức Phật: "Này các Tỳ-kheo! Phú-lâu-na là bậc Thuyết pháp đệ nhất. Người biết dùng phương tiện thiện xảo để dẫn dắt chúng sinh!" (Kinh Tăng Chi Bộ, chương Một Pháp).

IV. Bài Học Từ Cuộc Đời Ngài

1. Tinh thần dấn thân: Không trốn tránh nghịch cảnh, xem khó khăn là cơ hội tu tập.

2. Nghệ thuật thuyết pháp:

   Đúng thời, đúng đối tượng: Hiểu rõ căn cơ người nghe.

   Dùng từ ngữ giản dị: Ví dụ so sánh Pháp với đời sống thường nhật.

3.Tâm từ vô lượng: Luôn xem chúng sinh là "người thân chưa gặp", không oán hận dù bị hại.

V. Ảnh Hưởng Và Di Sản

Sunaparanta: Trở thành điểm sáng trong lịch sử truyền bá Phật giáo, duy trì đạo tràng đến hơn 1.000 năm.

Hậu thế: Các nhà sư truyền giáo đều lấy gương ngài làm động lực, nhất là những vùng văn hóa khác biệt như Tây Tạng, Trung Á.

VI. Kết Luận: 

Tôn giả Phú-lâu-na không chỉ là nhà truyền giáo vĩ đại, mà còn là hiện thân của trí tuệ linh hoạt và từ bi vô điều kiện. Câu chuyện của ngài nhắc nhở chúng ta: "Nơi nào càng tối tăm, ánh sáng Chánh pháp càng cần được thắp lên!"

Biên soạn: Thích Lệ Ngôn, 13/4/2025, Ân Thọ Tự