Nguồn gốc và hành trạng Tổ khai sơn

Người khai sơn là Hòa thượng Thích Nhất Ngộ, huý Như Sanh, thuộc đời thứ 39 dòng Lâm Tế Gia Phổ, sinh năm 1824. Ngài xuất gia với Hòa thượng Thích Định Tuệ, húy Minh Tài tại chùa Sắc tứ Từ Ân - một trung tâm đào tạo Tăng tài tiêu biểu của miền Gia Định xưa. Ngài thọ giới Tỳ-kheo khoảng năm 1844 và viên tịch năm 1902.

Dựa trên thời điểm xuất gia và thọ giới (1844), kết hợp với mốc thành lập chùa năm 1850, có thể suy đoán rằng Hòa thượng Nhất Ngộ là một trong những vị Tăng trẻ tiêu biểu được đào tạo từ các chùa Sắc tứ triều Nguyễn, được cử về khai sơn các cơ sở Phật giáo vùng Nam bộ đang mở rộng. Việc ngài chọn vùng đất ven sông Bảo Định tại An Thuận (nay là Tân An) để lập chùa cho thấy tầm nhìn chiến lược, vừa phù hợp địa thế cư dân, vừa thuận lợi cho phát triển đạo pháp.

Cũng theo truyền thừa, chùa ban đầu được xây dựng bằng cột gỗ, vách ván bồ hó, mái ngói âm dương – mang đặc trưng kiến trúc chùa Nam Bộ cổ truyền. Kích thước ban đầu rộng 15m, sâu 60m, chia ba gian, ba chái rõ rệt, có phần tương đồng với chùa Từ Ân – ngôi tổ đình của ngài.

Việc Tổ khai sơn là người thuộc đời 39 dòng Lâm Tế Gia Phổ, và học từ Tổ đời 38 (Tổ Định Tuệ - Minh Tài) cho thấy chùa Long Châu có nguồn gốc truyền thừa chính thống, sánh vai cùng các ngôi tổ đình khác ở miền Đông Nam Bộ cùng thời.

Dòng truyền thừa sau khai sơn

Sau khi Tổ Nhất Ngộ viên tịch năm 1902, chùa được trùng tu lớn, chặt bỏ nhiều cây ngòi rậm rạp quanh vùng. Các vị kế thừa qua các thế hệ gồm:

• HT. Hạnh Linh (Hồng Định) – đời thứ 2
• HT. Thiện Hoa, Nhựt Long, Tự Chiếu – đời thứ 3
• HT. Thiện Canh, Lệ Lộc, Quang Đạo Long – đời thứ 4
• TT. Thích Thiện Đạo – đời thứ 5

Kết luận

Từ mạch truyền thừa trên, có thể khẳng định chùa Long Châu không chỉ là một ngôi chùa cổ tiêu biểu giữa lòng thành phố Tân An, mà còn là một “chi lưu” truyền thừa trực tiếp từ chùa Sắc tứ Từ Ân, qua đó thể hiện mối liên hệ huyết mạch giữa Phật giáo truyền thống vùng Gia Định xưa với Long An ngày nay.

Việc ghi nhận công đức và hành trạng của Tổ khai sơn Hòa thượng Nhất Ngộ là điều cần thiết để hiểu rõ quá trình hình thành và phát triển của Phật giáo tỉnh nhà trong thế kỷ 19 – 20.

Người viết: Thích Lệ Ngôn, 06/6/2025