Thích Lệ Ngôn, Ân Thọ Tự, ngày 24/4/2025

I. Ý NGHĨA CỦA PHẬT ĐẢN VÀ TINH THẦN PHỤNG SỰ

Đức Phật xuất hiện vì lợi ích và hạnh phúc của chúng sinh, như kinh Trung Bộ khẳng định: “Vì lòng thương tưởng thế gian, vì lợi ích, vì sự tốt đẹp, vì hạnh phúc cho chư thiên và loài người, Như Lai xuất hiện ở đời.” (Trung Bộ Kinh, Kinh số 26 – Kinh Thánh Cầu)

Sự ra đời của Ngài là “hy hữu” và “lợi lạc lớn lao” (Tăng Chi Bộ, Kinh Xuất Hiện), song để ánh sáng ấy thấm sâu vào xã hội, đạo Phật cần hiện diện qua hành động cụ thể. Lễ Phật đản không chỉ dừng ở nghi thức tôn giáo mà phải trở thành dịp để Phật tử hành đạo giữa đời, biến từ bi thành việc làm thiết thực.

II. TỪ THIỆN NGUYỆN ĐẾN “LỘC PHẬT ĐẢN” – KẾ THỪA VÀ ĐỘT PHÁ

Trong nhiều năm, chư Tăng Ni và Phật tử đã triển khai các hoạt động từ thiện như xây nhà tình thương, cứu trợ thiên tai, tặng xe đạp cho học sinh nghèo... Tuy nhiên, những việc làm này thường rời rạc và chưa gắn kết với ý nghĩa trọng đại của Phật đản. “Phát Tặng Lộc Phật Đản” là bước chuyển mình quan trọng:

1. Tích hợp thiện nguyện vào dịp lễ: Gom tụ các hoạt động rải rác thành một chương trình thống nhất, giúp người dân nhận thức rõ mối liên hệ giữa việc thiện và tinh thần Phật đản.
2. Biến vật chất thành “hạt giống tâm linh”: Mỗi phần quà không chỉ là vật phẩm, mà còn là phương tiện gieo duyên. Kèm theo lời chúc lành, hình ảnh Đức Phật sơ sinh, hoặc câu kinh ngắn, “lộc” trở thành cầu nối đưa Phật pháp vào đời sống.
3. Làm sống động lời Phật dạy: Như kinh Hoa Nghiêm nhấn mạnh: “Phụng sự chúng sinh là cúng dường chư Phật.” Việc phát lộc chính là cách thực hành lời dạy này, biến phụng sự thành sự cúng dường thiêng liêng.

III. ĐÃI ĂN CHAY – GIEO LỘC PHẬT TỪ BẾP TỪ BI

Trong chuỗi hoạt động “Phát Tặng Lộc Phật Đản”, việc đãi ăn chay tại chùa không chỉ là một nghi thức cúng dường, mà còn là cách gieo duyên, lan tỏa tinh thần từ bi của đạo Phật đến muôn người. Ngày Phật Đản – một lễ hội lớn và thiêng liêng – là dịp lý tưởng để các tự viện, đạo tràng, nhóm thiện nguyện hay chay thành "lộc Phật", đưa đạo vào đời qua từng hạt cơm thơm, từng tấm lòng chân thành. Ý nghĩa sâu sắc của ẩm thực chay trong chùa:

1. Biểu tượng từ bi và thanh tịnh: Mỗi món ăn chay là lời nhắc về tâm không sát sinh, sống đơn giản mà trọn vẹn – đúng tinh thần Phật dạy.
2. Kết nối trong hành trì: Những bữa ăn chay được nấu trong chùa là dịp quý báu để Phật tử cùng nhau chung tay – người nấu, người gói, người phát. Sự hòa hợp trong từng khâu là hiện thân của sự tu tập trong đời sống thường nhật.
3. Gieo duyên Phật pháp: Mỗi phần cơm chay có thể đi kèm một câu kệ, một lời chúc lành, hay thông điệp bảo vệ sự sống – để món ăn không chỉ nuôi thân, mà còn nuôi tâm.

Như trong Kinh Pháp Cú từng dạy: “Một bữa ăn sẻ chia, phước lành như gió thổi muôn phương.”
Chính vì thế, những bữa cơm chay tại chùa không đơn thuần là việc mời ăn, mà là một pháp tu – lặng lẽ, giản dị mà thấm đẫm đạo tình.

IV. CHUYỂN HÓA HÌNH THỨC – MỞ RỘNG TẦM ẢNH HƯỞNG

Để “lộc Phật” thực sự chạm đến mọi tầng lớp, cần đa dạng hóa hình thức và đối tượng:

1. Phát quà đa dạng: Từ nước suối trên đường nắng, khăn lạnh tại bệnh viện, đến cây giống cho nông dân, sách vở cho học sinh.
2. Gắn dấu ấn văn hóa: Các công trình dài hạn như cầu, giếng nước, nhà tình thương nên mang biểu tượng hoa sen và dòng chữ “Lộc Phật Đản PL.2569”, biến chúng thành di sản văn hóa Phật giáo trong cộng đồng.
3. Hành động nhỏ, ý nghĩa lớn: Dọn rác đường phố, trồng cây xanh… đều là cách “phát lộc” khi gieo ý thức bảo vệ môi trường – một phần của chánh nghiệp.

V. BIẾN PHẬT ĐẢN THÀNH LỄ HỘI VĂN HÓA CỘNG ĐỒNG

Lễ hội văn hóa Phật đản cần kết hợp giữa truyền thống và sáng tạo:

1. Đêm hoa đăng cầu nguyện: Tổ chức tại không gian công cộng, thu hút mọi người cùng thắp nến cầu an.
2. Vườn Lâm Tì Ni lưu động: Mang mô hình Đản sanh đến trường học, khu phố, kết hợp kể chuyện cuộc đời Đức Phật.
3. Thiền trà – Tọa đàm: Thảo luận về giá trị sống từ lời Phật dạy, như lòng biết ơn, sự sẻ chia.
4. Không gian văn hóa đa tương tác: Triển lãm tranh Phật giáo, workshop thư pháp, hướng dẫn thiền cơ bản.

Qua đó, người dân không chỉ “nhận lộc” mà còn hiểu lộc: Mỗi hành động đều hàm chứa thông điệp “Từ bi không xa lạ – Trí tuệ ở quanh ta”.

VI. SỨC MẠNH CỘNG ĐỒNG – ĐẠO PHẬT GIỮA LÒNG DÂN TỘC

Sáng kiến này không chỉ mang lại lợi ích trước mắt mà còn kiến tạo giá trị lâu dài:

1. Gieo duyên Phật pháp: Như kinh Tăng Chi Bộ dạy, dù một hành động nhỏ với tâm hoan hỷ cũng tạo phước báu vô lượng. Món quà dù đơn sơ nhưng khơi dậy thiện tâm, giúp người nhận nghĩ về đạo Phật với sự cảm mến.
2. Xây dựng xã hội nhân ái: Khi chùa, chính quyền, đoàn thể cùng chung tay, Phật giáo trở thành cầu nối văn hóa – xã hội, góp phần giải quyết các vấn đề thiết thực như đói nghèo, ô nhiễm.
3. Từ một mùa lễ đến bốn mùa thiện nguyện: Phật đản là khởi đầu cho chuỗi hoạt động như Vu Lan, Trung thu, Tết… biến đạo Phật thành “đạo sống” xuyên suốt năm.

KẾT LUẬN: LỘC PHẬT – HẠNH PHÚC TỪ NHỮNG ĐIỀU GIẢN DỊ

“Phát Tặng Lộc Phật Đản” không chỉ là phát quà, mà là trao tặng cơ hội tỉnh thức. Mỗi phần lộc giản dị chứa đựng thông điệp: Đạo Phật không xa vời – Từ bi có mặt khắp nơi. Khi người dân nhận một chai nước với lời chúc “An lạc mùa Phật đản”, hay đi qua cây cầu mang tên “Lộc Phật”, họ sẽ tự hỏi: “Vì sao đạo Phật lại quan tâm đến đời sống của mình?” – Đó chính là lúc hạt giống Bồ-đề nảy mầm.

Hãy biến Phật đản thành ngày hội của lòng nhân ái, nơi mọi người cùng góp sức nhỏ để lan tỏa yêu thương. Như Đức Phật dạy: “Dù chỉ một niệm tâm từ, cũng đáng được gọi là chân nhân.” (Tăng Chi Bộ, Kinh Người Chân Chánh). Mỗi việc làm thiện trong mùa Phật đản không chỉ tô điểm cho lễ hội, mà còn là lời tuyên ngôn sống động: Đạo Phật luôn đồng hành cùng dân tộc, vì hạnh phúc của muôn loài./.